Co to jest ISO w aparacie? Co oznacza, jak ustawić czułość w fotografii

Jakie ISO wybrać aby robić lepsze zdjęcia? I co to właściwie jest ISO w aparacie? Z tego artykułu dowiesz się czym jest i jaki wpływ ma ISO  na Twoje zdjęcia. Wiedza o tym kiedy używać niskiego ISO, a kiedy wysokiego ISO znacznie ułatwi robienie zdjęć i zdecydowanie poprawi ich jakość.

Czym jest ISO?

Czym jest to tajemnicze ISO w aparacie? Najprościej można powiedzieć, że wartość ISO określa ilość światła wpuszczanego przez aparat. Kiedyś w aparatach analogowych stosowane były filmy stosujące różne skale czułości:

• ASA – skala opracowana przez American Standards Association (jedna z dawnych nazw ANSI). Jest to skala liniowa – dwukrotna zmiana wartości ASA odpowiada zmianie EV o 1.
• DIN – skala opracowana przez Niemiecki Instytut Normalizacji (niem. Deutsches Institut für Normung). Jest to skala logarytmiczna – zmiana czułości o 3° odpowiada zmianie EV o 1.
• GOST – skala opracowana przez radziecką instytucję ds. normalizacji; symbol jest skrótowcem od rosyjskiego terminu „norma państwowa”.

Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO powstała 23 lutego 1947 roku ujednoliciła skalę czułości łącząc w 1974 roku dwa standardy ASA i DIN w jeden ISO, określający czułość kliszy fotograficznej. W fotografii analogowej opakowania filmów zawsze mają informację o tym jakiej jest czułości film (100, 200, 800 itd.) Im niższa wartość tym mniejsza czułość kliszy i mniejsze ziarno na zdjęciu.  

Czułość ISO a jakość zdjęć – przesłona i czas

Razem z czasem naświetlania i przysłoną ISO tworzy trójkąt ekspozycji. Ilość światła potrzebną do wykonania zdjęcia możemy dozować wykorzystując właśnie te trzy parametry. Aby powstało dobre zdjęcie potrzebujemy odpowiednią ilość światła, która następnie przetwarzana jest na obraz na matrycy. To światło może wpadać szybko lub wolno, może wpadać przez duży lub mały otwór. Tak właśnie regulujemy światło czasem naświetlania i przesłoną, ale kiedy znajdujemy się w trudniejszych warunkach oświetleniowych np. w pomieszczeniu do gry wchodzi kolejny parametr, czyli ISO.

Podnosząc wartość ISO będziemy w stanie wykonać dobre i jasne zdjęcie  przy gorszym oświetleniu, ponieważ aparat będzie bardziej chłonął wpadające na matrycę światło. Brzmi super, ale czy możemy bez końca i bez konsekwencji podnosić wartość ISO? Otóż niestety nie. Zwiększając wartość ISO, niestety zmniejszamy jednocześnie jakość zdjęcia. Przy wyższej wartości ISO, w prawdzie możemy fotografować przy krótszych czasach naświetlania oraz wyższych wartościach przysłon, ale musimy się liczyć z powstawaniem szumów, przekłamywaniem kolorów i spadkiem nasycenia i kontrastów.

Co to jest ISO w aparacie cyfrowym?

Obecnie w aparatach cyfrowych stosuje się te same standardy ISO w celu wskazania czułości cyfrowego czujnika aparatu na światło. Inaczej mówiąc, ISO w aparacie cyfrowym symuluje czułość kliszy aparatu analogowego.

Każdy aparat cyfrowy jest inny i pozwala na wykorzystywanie bezkarnie innych wartości ISO. W aparatach kompaktowych jakość mocno spada przy wartościach powyżej ISO 400, natomiast amatorskie cyfrowe lustrzanki  dobrze sobie radzą przy ISO 800. Obecnie aparaty bezlusterkowe pozwalają na używanie wyższych ISO bez większych strat na jakości zdjęcia.

Dobieranie odpowiedniej wartości ISO

Jeśli dobór odpowiedniej wartości ISO stanowi dla Ciebie problem, poniżej znajdziesz małą ściągawkę jakiego ISO używać w różnych warunkach oświetleniowych.

• ISO 100 lub niższe: wybieramy do robienia zdjęć na zewnątrz, kiedy mamy słoneczny dzień. Kiedy mamy dużą ilość światła, wybieramy najniższe parametry ISO dostępne w naszym aparacie.
• ISO 400: Wybieramy wtedy, kiedy nadal mamy dużo światła, ale jest mniej intensywne, na przykład jesteśmy w pokoju przy oknie lub na zewnątrz zrobiło się pochmurno, trochę wyższa wartość ISO będzie wtedy lepsza.
• ISO 800: Ten zakres wybieramy w ciemniejszych pomieszczeniach, kiedy nie mamy do dyspozycji dodatkowego źródła światła takiego jak lampa błyskowa.
• ISO 1600 lub więcej: Kiedy fotografujemy na zewnątrz kiedy jest już ciemno lub robimy zdjęcia w pomieszczeniach  przy słabym świetle, używamy wtedy wysokich wartości ISO. Jeśli robimy zdjęcia w ruchu np. taniec to do wysokiej wartości ISO musimy jeszcze użyć krótkiego czasu otwarcia migawki.

Warto używać jak najniższych wartości ISO w aparacie na jakie pozwalają warunki, ponieważ wtedy zwykle jakość zdjęcia jest lepsza. Dla treningu warto spróbować w tych samych warunkach oświetleniowych zrobić zdjęcia używając różnych wartości ISO w aparacie i sprawdzić jaka wartość była najlepsza.

Można też ustawić aparat na auto i robić zdjęcia w różnych warunkach oświetleniowych i sprawdzić jakie wartości dobrał aparat. Podczas takich ćwiczeń łatwiej zrozumiesz zależności między warunkami oświetleniowymi zastanymi w miejscu sesji a wartością ISO. Eksperymentuj, może ziarno będzie efektem pożądanym na zdjęciu? Może przyda Ci się statyw? Nieruchomy obiekt i użycie statywu pozwolą na zrobienie wyraźnego zdjęcia z małą ilością szumów w ciemnym otoczeniu. Próbuj tak aby móc dla każdej sytuacji oświetleniowej wybrać takie ISO, które zagwarantuje pożądany przez Ciebie efekt końcowy.

Podsumowanie

ISO w aparacie cyfrowym czy też lustrzance cyfrowej to bardzo ważna funkcja, którą dobrze jest zrozumieć, jeśli chcemy mieć większą świadomość robienia zdjęć, kiedy chcemy robić lepsze jakościowo zdjęcia i kiedy chcesz mieć większą kontrolę nad swoim aparatem. Już nie dobieramy filmu o danym parametrze a wybieramy wartość bezpośrednio w aparacie.

Jest to dużo wygodniejsze i daje nam swobodę i możliwość eksperymentowania.  Pamiętaj im niższa wartość ISO tym lepsza jakość zdjęcia, ale warunki oświetleniowe muszą być idealne, im wyższa wartość ISO tym  na zdjęciu może pojawić się więcej szumów, ale można robić zdjęcia w gorszych warunkach oświetleniowych. Czasem szumy są pożądane, dodają klimatu zdjęciom, dlatego nie bój się tego parametru, eksperymentuj, próbuj.