Czy perspektywa w fotografii może zmienić całkowicie jej charakter?

Perspektywa to narzędzie każdego artysty, dzięki któremu może on nadać swojej pracy wyjątkowej głębi. Pozwala również na stworzenie iluzji, a więc drobne oszukanie zmysłów widza. Jakie są rodzaje perspektywy i w jakich okolicznościach warto ją zastosować?

Czym jest perspektywa?

Pojęcie perspektywy odnosi się nie tylko do fotografii, ale także innych sztuk wizualnych, m.in. malarstwa i architektury. Definiowana jest jako sposób oddawania trójwymiarowych obiektów i przestrzeni na zdjęciu lub obrazie. Polega na rzutowaniu punktów na płaszczyznę, przy czym ważne jest przyjęcie jednego z nich jako środka perspektywy. Stosując tę technikę, fotograf deformuje widziany obraz. Przedstawiane elementy zmniejszają się wraz z oddaleniem od punktu obserwacji, przez co linie równoległe stają się zbieżne i spotykają się w określonym teoretycznie punkcie.

Jakie są perspektywy w fotografii?

Istnieje wiele odmian perspektywy w fotografii. Najczęściej stosowaną jest technika linearna, polegająca na ukazaniu trójwymiarowych obrazów z zachowaniem wrażenia głębi. Perspektywa linearna stosowana jest od kilkuset lat, a jej podstawy opracował Leon Battista Alberti, XV-wieczny malarz, architekt i poeta pochodzący z Włoch. Istotą techniki jest pozorne zmniejszenie się obiektów w miarę oddalania od widza oraz teoretyczna zbieżność ku horyzontowi linii biegnących od fotografa w stronę obserwowanego obrazu.

Perspektywę linearną dzieli się na ptasią, żabią, czołową, boczną oraz ukośną. Pierwsza z nich polega na kadrowaniu obrazu za pomocą obiektywu, znajdującego się nad fotografowanym obiektem. W perspektywie żabiej należy natomiast ustawić aparat w taki sposób, by znajdował się poniżej środka obserwowanego elementu, dzięki czemu wydaje się większy niż w rzeczywistości. Warto zaznaczyć, że technika linearna może mieć jeden, dwa bądź trzy punkty zbiegu. Perspektywa jednozbiegowa uznawana jest za najprostszą do opanowania.

Czym jest wymuszona perspektywa?

Wymuszona perspektywa sprawia, że obiekt wywołuje wrażenie mniej lub bardziej oddalonego i zdeformowanego rozmiarowo. Jej zasadniczym celem jest oszukanie oczu widza. Przykładem perspektywy wymuszonej może być zdjęcie przedstawiające człowieka, który dłońmi obejmuje słońce. Tego typu fotografie opierają się zatem na zabawie skalą. Im dalej obiekt znajduje się od obiektywu, tym bardziej zmniejsza się jego rozmiar względem elementu na pierwszym planie. W ten sposób można stworzyć złudzenie psa większego od drzewa, człowieka od wieżowca itp.

Jak można zastosować perspektywy w fotografii?

Perspektywa pozwala na kontrolowane przekształcenie rzeczywistości. Choć koncentruje się na formie, bardzo często pozwala wyeksponować ukryty przekaz fotografii. Perspektywa musi być jednak stosowana świadomie, gdyż w przeciwnym razie zdjęcie stanie się nieczytelne i kiczowate. Warto pamiętać, że każda technika ma swoje wady i zalety. Rodzaj perspektywy należy zatem dostosować do obserwowanego obiektu, odległości od obiektywu, zamierzenia itd.

Technika żabia jest świetnym rozwiązaniem dla fotografów, którzy chcą podkreślić atuty modela przy jednoczesnym ukryciu drobnych niedoskonałości. Dzięki obiektywowi ustawionemu poniżej środkowej partii ciała pozującego, optycznemu wydłużeniu ulegają nogi, a cała sylwetka wydaje się wyszczuplona. Żabia perspektywa stwarza jednak pewien dystans między modelem a odbiorcą zdjęcia. Widz postrzega bowiem pozującego jako osobę wyniosłą, niedostępną, zbyt pewną siebie, patrzącą z góry na innych.

Perspektywa ptasia nie jest natomiast wskazana przy fotografowaniu ludzi o niskim wzroście. Skutkuje ona skróceniem i „spłaszczeniem” sylwetki. Jej mankamenty można jednak wykorzystać, np. w zdjęciach robionych mężczyźnie o dużych zakolach, gdyż w takim ujęciu będą one znacznie mniej widoczne. Ptasią perspektywę często stosuje się także u kobiet z bardzo wysokim czołem.

Perspektywa czołowa jest natomiast doskonała, kiedy chce się ująć na jednym obrazie większy budynek lub jakiś obszar, ale takim, jakim jest naprawdę. Wykorzystuje się ją często do fotografowania zabytków lub dużych grup podczas przyjęcia czy innego spotkania. Sprawdza się też np. przy fotografiach świątecznych, kiedy cała rodzina siedzi przy stole.

Choć perspektywa wydaje się trudnym i złożonym zagadnieniem, w gruncie rzeczy polega na zabawie widzianym obrazem, tworzeniem jego przekształconego odzwierciedlenia na fotografii. Warto zatem korzystać z różnorodnych technik czy zmieniać kadrowanie, by zaskoczyć odbiorców.

Autorka: Magdalena Skrzypek